Geen seks zonder toestemming/consent/afstemming!
Definitie
Wanneer iemand op seksueel gebied over je persoonlijke grens gaat, kan je spreken van ‘seksueel grensoverschrijdend
gedrag’ (SGG).
Het is belangrijk om je persoonlijke grens te kennen. Deze verschilt echter van persoon tot persoon. Daarom is seksueel grensoverschrijdend gedrag een moeilijk af te bakenen begrip.
Wanneer is seksueel gedrag grensoverschrijdend?
“Elke vorm van seksueel gedrag of seksuele toenadering ten aanzien van een kind of jongere, in verbale, non verbale of fysieke zin, waarbij in seksueel contact aan één of meerdere van de volgende 6 voorwaarden niet wordt voldaan:
1) wederzijdse toestemming
2) vrijwilligheid
3) gelijkwaardigheid
4) leeftijds- of ontwikkelingsadequaat
5) contextadequaat
6) zelfrespect.”
(Bron : http://www.seksgps.be)
Leeftijd
De seksuele leeftijdsgrens
Om in te stemmen met seks moet je minstens 16 jaar zijn. Onder deze leeftijd gaat de Belgische wet ervan uit dat jongeren niet voldoende ‘rijp’ zijn voor seks. Bij seksueel contact met familieleden of inwonende personen, moet je minstens 18 jaar zijn. Daarna legt de wet geen beperkingen meer op.
Wat verstaat de wet onder seks?
Dat is heel breed. Strelen, (je laten) betasten, (je laten) masturberen, toekijken bij masturbatie, orale seks, (je laten) penetreren… Zolang het maar om seksueel getinte handelingen gaat. De Strafwet zal natuurlijk zwaarder tillen aan seksueel grensoverschrijdend gedrag met penetratie dan aan een seksueel getinte streling.
Wat betekent toestemmen volgens de wet?
Toestemmen betekent dat je duidelijk aangeeft iets écht te willen. Dat is niet hetzelfde als toegeven: om bijvoorbeeld de ander een plezier te doen, of om een straf te ontlopen. Het is ook niet voldoende om niet te protesteren: geen nee zeggen is niet hetzelfde als ja zeggen.
Wat betekent dwang volgens de wet?
Onder dwang verstaat de wet alle seksuele handelingen die op welke manier ook afgedwongen of opgelegd zijn. Met geweld, met chantage, een list, een beloning… Iemand kan seks ook afdwingen door misbruik te maken van een machtspositie als ouder, leerkracht, sportmonitor…
Mag een volwassene seks hebben met een minderjarige?
Neen. Seksuele handelingen met min-16-jarigen zijn strafbaar. Zelfs wanneer de jongere ermee instemt en wanneer er geen dwang is gebruikt. Bij seks onder 16 jaar spreekt de Strafwet over aanranding van de eerbaarheid. Seks mét penetratie bij min-14-jarigen wordt door de wet altijd gelijkgesteld met verkrachting, zelfs wanneer de jongere ermee instemt.
Mogen jongeren seks hebben onder elkaar?
In principe mogen ook jongeren geen seksuele handelingen stellen onder 16 jaar. Maar als jongeren seks hebben met wederzijdse toestemming en er nauwelijks of geen leeftijdsverschil is stellen zich doorgaans geen problemen. Jongeren tot 18 jaar kunnen juridisch niet bestraft worden. Wordt toch een klacht tegen een jongere neergelegd dan is niet de Strafwet maar het jeugdrecht van toepassing. Oordeelt de jeugdrechter dat een jongere in gevaar is of een ‘als misdrijf omschreven feit’ heeft begaan dan kan een maatregel worden opgelegd.
Wettelijke leeftijd om seksueel contact te mogen hebben en toestemming te kunnen geven. Lees hier verder
Voorwaarden
Om van toestemming voor seksueel gedrag te kunnen spreken moet aan alle zes voorwaarden voldaan zijn. Het zijn de noodzakelijke voorwaarden voor een positieve seksuele interactie tussen twee of meerdere personen.
1) Wederzijdse toestemming
- Alle partijen begrijpen wat voorgesteld wordt zonder verwarring of misverstand. Ze weten wat er precies kan of gaat gebeuren.
- Je weet wat als ‘normaal’ gedrag wordt beschouwd in je gezin, je vriendengroep en cultuur of in de gegeven situatie. Iedereen heeft dezelfde kennis over wat als ‘normaal’ wordt beschouwd.
- Je bent je bewust van wat de gevolgen van je gedrag kunnen zijn (zwangerschap, seksueel overdraagbare aandoeningen, straf, …)
- Er is wederzijds respect voor het akkoord en je kan weigeren zonder dat dit gevolgen heeft.
2) Vrijwilligheid
Beide partijen kunnen volmondig ‘ja’ zeggen zonder dat er sprake is van dwang. Dit kan psychische of fysische dwang zijn. Er zijn ook subtielere vormen van dwang zoals manipulatie, groepsdruk, iemand overtuigen. Een beloning, straf of verlies van vriendschap of liefde vallen ook onder de noemer dwang.
3) Gelijkwaardigheid
Er is sprake van gelijkwaardigheid als er een evenwicht is tussen beide partijen op het vlak van leeftijd, ontwikkelingsniveau, intelligentie, kennis, aanzien, macht, levenservaring, rijpheid, … Wanneer een leerkracht een relatie begint met een leerling van zijn klas is er geen sprake van gelijkwaardigheid aangezien er sprake is van een machtsonevenwicht. De leerkracht heeft een opvoedkundige functie ten aanzien van de leerling.
4) Leeftijds- of ontwikkelingsadequaat
Leeftijds- of ontwikkelingsadequaat gedrag betekent dat je gedrag stelt dat verwacht kan worden van mensen van jouw leeftijd of ontwikkeling. De seksuele ontwikkeling bij kinderen en jongeren volgt over het algemeen eenzelfde lijn. Toch is iedereen uniek en is het belangrijk steeds rekening te houden met je eigen tempo en je eigen ontwikkeling.
Er kan een verschil zijn tussen de biologische en mentale leeftijd van een kind of jongere; het is belangrijk dat je het gedrag beoordeelt naar de mogelijkheden van het kind en niet naar de biologische leeftijd.
Het is goed om zicht te hebben op wat onder een normale seksuele ontwikkeling kan verstaan worden. Hieronder vind je een beknopte lijst terug van seksueel gedrag dat op welbepaalde leeftijden kan gesteld worden.
Voor een uitgebreide lijst verwijzen we je graag door naar de website van Sensoa of naar de vlaggenmethodiek ontwikkeld door Sensoa (www.sensoa.be/download).
5) Contextadequaat
Wat kan op seksueel vlak, kan veranderen naargelang de context verandert. Zo kan je in de klas bijvoorbeeld niet met je vriendin tongzoenen; je zal hier door de leerkracht op aangesproken worden. Wanneer je met je gedrag andere mensen choqueert of beledigt is dit gedrag niet gepast in deze context. Zo mag je bijvoorbeeld in je eigen kamer seks hebben met je vriendin maar dit mag niet op het strand want dit is een openbare plaats.
6) Zelfrespect
Het is van belang dat je jezelf geen schade berokkent. Seksueel gedrag kan ook schadelijk zijn voor het kind of jongere zelf op fysiek, psychologisch of sociaal vlak. Het kind of de jongere kan zichzelf vernederen, pijn doen, zich begeven in risicovolle situaties zonder goed te weten wat de eigen wensen en grenzen zijn.
Onderzoek
Jongens moeten lef en initiatief tonen, meiden moeten laten zien dat ze klasse hebben door niet te makkelijk te zijn. Deze rolverdeling tussen de seksen komt in veel verhalen van meiden en jongens terug. Zowel meiden als jongens geven dubbele boodschappen aan elkaar. De dubbele boodschap van jongens naar meiden is: je moet niet te makkelijk zijn, maar ik wil wel graag seks met je. De dubbele boodschap van meiden naar jongens is: je moet lef hebben en initiatief tonen, maar ook laten zien dat je mij en mijn grenzen respecteert.
Sommige meiden vinden het lastig om duidelijk grenzen aan te geven: ze willen de ander niet kwetsen, ze voelen zich verantwoordelijk als ze de ander uitgedaagd hebben en ze weten zelf niet van tevoren tot waar ze willen gaan. Ze laten dit van het moment afhangen en zijn op dat moment gevoelig voor aandringen van de ander. Andere meiden vinden het juist heel makkelijk om grenzen aan te geven: zij hebben duidelijke overtuigingen tot waar ze willen gaan en begeven zich niet in situaties waarin verwarring kan ontstaan. Jongens zijn goed in het herkennen van grenzen en het oppikken van signalen. Ze kunnen beschrijven welke non-verbale signalen meiden uitzenden als ze niet willen. Bij een deel van de jongens werkt hun eergevoel mee; aandringen voor seks is beneden hun waardigheid. Een ander deel van de jongens vindt een meisje dat nee zegt, alleen maar spannender om te veroveren. We hebben geen jongens of meiden gesproken die zelf
aangeven dat ze weleens iemand hebben gedwongen tot seks. Wel melden enkele jongens dat ze beschuldigd zijn van aanranding en dat vriendinnen weleens hebben gemeld dat ze seks met hen hadden zonder daar zin in te hebben. Ook spreekt uit de verhalen van een paar jongens de woede die afwijzing bij hen oproept. ‘Ze moet wel een erg duidelijke reden hebben om seks te weigeren, anders word ik echt kwaad’
Op basis van verschillen in zelfbeelden, motivatie en ervaringen met grensoverschrijdend gedrag hebben Cense en Van Dijk tien profielen opgesteld, vijf voor meiden en vijf voor jongens. Meiden: relatiegerichte meiden, weerbare meiden, afwachters, principiële maagden en aandachtzoekende meiden. Jongens: relatiegerichte jongens, versierders, afwachters, principiële maagden en players. Rapport Movisie Experts over ontwikkelingen en trends in seks en seksueel geweld. © MOVISIE, kennis en advies voor maatschappelijke ontwikkeling.juni 2011 Trendrapport Experts over seks en seksueel geweld 2011.
Seksueel grensoverschrijdend gedrag op school
Als het jou overkomt Bron : http://www.alshetjouoverkomt.nl/